Նորություններ

Ադրբեջանը շարունակաբար օգտագործել է լայնորեն արգելված կասետային զինամթերք Լեռնային Ղարաբաղի բնակելի շրջաններում, հաղորդել է Human Rights Watch-ը այսօր: 2020թ․-ի հոկտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղում իրականացված հետաքննության ընթացքում Human Rights Watch-ը փաստագրել է չորս դեպք, երբ Ադրբեջանը կասետային զինամթերք է օգտագործել:

2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին կտրուկ սրվել են ռազմական գործողությունները Ադրբեջանի, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի դե ֆակտո իշխանությունների միջև: Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության Մինսկի խմբի անդամ երկրների միջնորդությամբ ձեռք բերված մարդասիրական հրադադարի պահպանման երկու պայմանավորվածությունները չկարողացան դադարեցնել մարտերը: Ըստ բոլոր կողմերի իշխանությունների Հայաստանում, Լեռնային Ղարաբաղում և Ադրբեջանում տեղի ունեցած հարձակումների արդյունքում տասնյակ խաղաղ բնակիչներ են զոհվել կամ վիրավորվել:

«Կասետային զինամթերքի շարունակական օգտագործումը, հատկապես խիտ բնակեցված տարածքներում, խոսում է քաղաքացիների անվտանգության անտեսման մասին», – ասել է Սթեֆն Գուսը՝ Human Rights Watch-ի սպառազինությունների բաժնի տնօրենը և Կասետային զինամթերքի կոալիցիայի ղեկավարը: «Կասետային զինամթերքը ոչ մի դեպքում չպետք է օգտագործվի որևէ մեկի կողմից, հատկապես քաղաքներում՝ խաղաղ բնակչությանը հասցվող կանխատեսելի և անընդունելի վնասի պատճառով»:

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ընթացքում Human Rights Watch-ն ուսումնասիրում է՝ արդյոք հակամարտության բոլոր կողմերը հավատարիմ են միջազգային մարդասիրական իրավունքին, որը զինված ուժերից պահանջում է մշտապես տարբերակել կոմբատանտներին և քաղաքացիական անձանց, ինչպես նաև ռազմական օբյեկտները՝ քաղաքացիականներից: Որպես այդպիսին, արգելվում են անխտրական հարձակումները՝ ներառյալ հարձակումները, որոնք օգտագործում են այնպիսի մարտական մեթոդ կամ միջոց, որը հնարավոր չէ ուղղել դեպի որոշակի իրավաչափ ռազմական թիրախ: Human Rights Watch–ը բազմիցս է դիմել Ադրբեջանի կառավարությանը՝ տեղում հետաքննություն անցկացնելու թույլտվություն ստանալու համար, սակայն թույլտվությունը դեռևս չի տրվել:

Human Rights Watch-ը ուսումնասիրել է հրթիռների, հարվածների և զինամթերքի մնացորդները, որոնք պայթել են, ինչպես նաև չպայթած զինամթերք, Ստեփանակերտի որոշ հատվածներում, Լեռնային Ղարաբաղի վարչական կենտրոնում, որին Ադրբեջանում անվանում են Խանքենդի: Human Rights Watch-ը նաև ուսումնասիրել է հրթիռի, պայթյունի հետևանքների և զինամթերքի մնացորդների, ինչպես նաև չպայթած զինամթերքի լուսանկարները Հադրութ քաղաքում: Human Rights Watch-ը զրուցել է նաև հարձակումներին ականատես վեց մարդու հետ: Ադրբեջանի պաշտոնատար անձինք մեղադրել են հայկական կողմին այս հակամարտությունում կասետային զինամթերք օգտագործելու մեջ, սակայն Human Rights Watch-ը ինքնուրույն չի ստուգել այդ պնդումները:

Ստեփանակերտի բնակիչները Human Rights Watch-ին հայտնել են, որ կասետային զինամթերքի օգտագործմամբ հարձակումները սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի գրասենյակից ոչ ավելի, քան 200 մ հեռավորության վրա գտնվող բնակելի թաղամասում:

69-ամյա մի կին, ով գտնվում էր շենքի չորրորդ հարկի իր բնակարանում, հարևանությամբ այն տեղանքի, որտեղ Human Rights Watch-ը ուսումնասիրում էր M095 հրթիռների հարվածների բազմաթիվ բնորոշիչ հետևանքները, ասաց, որ շենքը սկսեց ցնցվել առավոտյան ժամը 7:15-ի սահմաններում. «երեխաները սկսեցին գոռալ և բոլորը խուճապահար էին, երբ ռումբերը սկսեցին ցած ընկնել: Բացեցինք պատուհանները և տեսանք, որ մեքենաներն այրվում են: Մենք տեսանք, որ նրանց մոտ կային փոքրիկ վարդագույն մասնիկներ, որոնց պատճառով նրանք այրվում էին, ուստի մենք վազեցինք դեպի նկուղ»:

Նա ասաց, որ մի շարք զինամթամթերքներ չեն պայթել, և որ հարևանները դրանք ծածկել են մանկական խաղահրապարակից բերված ավազով, մինչև հաջորդ օրը արտակարգ իրավիճակների արձագանքման խումբը եկել, վնասազերծել են դրանք և հեռացրել: Նա ասաց, որ պայթյունների հետևանքով կոտրված ապակինները վիրավորել են հարեւանությամբ գտնվող մի շարք մարդկանց: Մեկ այլ բնակիչ Human Rights Watch-ին ասաց, որ վնասվել են տասնյակ մեքենաներ:

Հոկտեմբերի 12-ին Human Rights Watch-ը այցելել է այնտեղ և բացի զինամթերքի բնորոշիչ հետևանքներից, Human Rights Watch-ը նկատել է նաև մի քանի վնասված և այրված տրանսպորտային միջոցներ և մոտակա բնակարանների և բակում գտնվող խանութների բազմաթիվ կոտրված ապակիներ: Այնուամենայնիվ, տվյալ զինամթերքի կողմից տարածքին հասցված ճշգրիտ վնասը անհայտ է, քանի որ մոտավորապես նույն վայրում դրան անմիջապես հետևել է այլ հարձակում՝ այլ տեսակի զինամթերքով:

Առնվազն մեկ այլ LAR-160 կասետային հրթիռ արձակվել է նույն տարածքից գրեթե մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա: Human Rights Watch-ը դիտարկել է LAR-160 հրթիռի մնացորդները, M095 զինամթերքի հարվածների բնորոշիչ հետևանքները, վարդագույն կայունացման ժապավենների մնացորդները և զինամթերքի բեկորները: Բազմաթիվ շենքեր, մասնավոր բիզնեսի և շուկաների տարածքներ տարբեր աստիճանի վնասներ են կրել հարձակման արդյունքում:

Զեկույցի ամբողջական տարբերակը հասանելի է Human Rights Watch-ի պաշտոնական կայքում։